درد زانو

زانو بزرگ‌ترین مفصل بدن بشمار می‌رود که هر روز و هر لحظه مورد استفاده بشر قرار دارد. کار اصلی مفاصل زانو خم و راست شدن و تحمل وزن بدن همراه با مچ پا و لگن است. اما جالب است بدانید درست استفاده نکردن از زانو می‌تواند دردهای متفاوتی را ایجاد کند. درد زانو ممکن است ناشی از ساختار ضعیف استخوان یا پیری باشد. از سایر علل رایج زانو درد می‌توان به شکستگی، آسیب‌های رباتی، سفتی مفصل به علت آرتریت، آسیب‌های منیسک یا جابه‌جایی مفصل زانو اشاره کرد.

بر اساس آمار رسمی کشور، ۴۰ تا ۵۰ درصد ایرانی‌ها افراد چاقی هستند که این اشخاص در ابتدا با ناراحتی زانو و مشکلات آن و سپس بیماری‌های قلبی و ریوی مواجه خواهند شد. 

کمبود ویتامین D در کشور در تمامی سنین بسیار شایع است. رژیم غذایی افراد و به خصوص بچه‌ها نامناسب است و لبنیات کمتر مصرف می‌کنند و بیشتر به سمت فست فود گرایش پیدا کرده‌اند این امر موجب کمبود ویتامین D در بدن و در نهایت باعث تغییر شکل‌ زانوها می‌شود.

گفته می‌شود علت عمده شیوع زانو درد در نوجوانان و جوانان ایرانی، رژیم غذایی نامناسب، مصرف غذاهای چرب،‌ تحرک بدنی کم و سبک زندگی نادرست از علل اصلی درد زانو است.برای درمان افراد باید برنامه‌ی غذایی مناسب‌تری داشته باشند.

یکی دیگر از شایع‌ترین علت‌های درد زانو در جوانان ایرانی بیماری کندرومالاسی کشکک (Chondromalacia patella) است؛ سن شایع این بیماری در دوران جوانی بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی است و معمولا درد در جلو زانو وجود دارد که این بیماری در واقع از ساييده شدن غضروف کشکک توسط استخوان ران به وجود می‌آید.

یکی از علت‌های ساييده شدن غضروف، حرکت نامتعادل کشکک در مفصل زانو است. بنابراین رفتار نامناسب با زانو در حین فعالیت‌های بدنی و حتی استفاده زياد از آن در سنين جوانی و پرتحركی یا ورزشی، ضربه و یا ضعف عضلات ران باعث سايیده شدن غضروف می‌شود در نتیجه فرد احساس درد در زانو خواهد داشت.

افرادی که بیشترین مراجعه را به مراکز درمانی دارند، گاهی دچار انحراف کشکک نيز هستند كه این عارضه را می‌توان با جراحی درمان کرد به این صورت که کشکک آزاد می‌شود و در جای مناسب قرار می‌گيرد، اين مشكلات در افرادی كه دچار شلی ليگامانی يا نرمی مفصلی هستند، شايع‌تر است.

برخی افراد اغلب در پاهای خود صدا احساس می‌کنند، اگر این صدا همراه با درد نباشد برای فرد مشکلی ایجاد نخواهد کرد، اما اگر همراه با درد باشد برای فرد مشکل‌ساز خواهد بود و باید به پزشک مراجعه کند.

در افرادی كه شلی ليگامانی دارند لبه پشت استخوان ساق بیشتر درگیر می‌شود لذا افراد باید تلاش کنند وزن خود را هنگام ايستادن به عقب نیندازند و به حالت ایستادن و راه رفتن خود دقت کنند كه هميشه در مسير مستقيم وزن منتقل شود.

در برخی افراد جوان تروماهای كوچک و مستمر نيز شایع است، این بیماری بیشتر در اثر تردمیل‌های بدون ضربه گير و در سرعت‌های بالا و دوچرخه سواری در فرد ایجاد می‌شود. پزشکان توصیه می‌کنند که ورزشکاران به طرز استفاده از وسیله‌های ورزشی توجه کنند اگر از وسیله‌های ورزشی برای تناسب اندام استفاده می‌کنید باید قبل از شروع ورزش اندام خود را گرم و بعد شروع به ورزش کنید.

همچنین یکی دیگر از علت‌های زانو درد كه به ( juvenile idiopathic arthritis) مشهور است علل ناشناخته دارد، همچنین روماتيسم نيز بايد در بعضی افراد بررسی شود و تحت درمان قرار گیرد.

 _____________________________________________________________________________________________________

علایم بارز و رایج درد زانو

نشانه‌های زیر را می‌توان جزو بارزترین علل درد زانو دانست:

-قرمزی و احساس داغی زانو

-ناتوانی در دراز کردن زانو

-سخت راه رفتن به دلیل ناپایداری زانو

-لنگ زدن به دلیل تحمل درد و ناراحتی

-قفل شدن زانو (ناتوانی در خم کردن زانو)

-تورم و خشکی

-صدا دادن زانو

-*حساسیت به لمس کردن زانو

 _____________________________________________________________________________________________________

انواع مختلف زانو درد

• آرتروز زانو (ساییدگی زانو): به علت از بین رفتن غضروف مفصل ایجاد می‌شود و در حالات شدید مینیسک هم از بین می‌رود. علائم آن به صورت درد زانو و محدودیت حرکت و تورم زانو است.

• ازگود اشلاتر: این بیماری اغلب در نوجوانان ورزشکار و به علت مستقیم شدن مکرر زانو ایجاد می‌شود. در این بیماری برجستگی زیر کشکک دردناک و متورم می‌شود.

• کندرومالاسی کشکک (نرمی غضروف کشکک): در افرادی که زیاد می‌دوند و در خانم‌ها بیشتر مشاهده می‌شود. در این بیماری استخوان کشکک به درستی در جای خود قرار نمی‌گیرد و در اثر حرکات مکرر در جلوی زانو غضروف آن آسیب می‌بیند. علائم کندرومالاسی، درد زانو به خصوص بعد از نشستن به مدت طولانی است. حرکات زانو ممکن است با صدا همراه باشد.

• روماتیسم: مفاصل از محل‌های عمده درگیری در روماتیسم است. مفصل زانو هم ممکن است درگیر شود. علامت عمده درگیری روماتیسمی زانو، درد و تورم آن است. در مراحل پیشرفته، مفصل زانو تغییر شکل می‌دهد.

• بوریست زانو: در اطراف مفصل زانو کیسه‌هایی وجود دارد که به آنها بورس می‌گویند. این کیسه‌ها به علل متفاوتی مانند عفونت یا وارد شدن ضربه می‌توانند ملتهب و دردناک شوند. به این عارضه بورسیت می‌گویند. علائم بورسیت‌های زانو معمولا بصورت درد زانو و تورم موضعی در قسمتی از زانو است.

• عفونت مفصل زانو: بسیار مهم است و باید اورژانسی درمان شود. علائم عفونت زانو بصورت درد و تورم زانو و تب است. درمان آن در اکثر اوقات عمل جراحی و استفاده از آنتی بیوتیک است. گاهی عفونت زانو مزمن می‌شود. در این صورت ممکن است موجب آسیب استخوان‌های اطراف مفصل هم بشود.

 _____________________________________________________________________________________________________

تمرین ورزشی ساده برای تقویت زانوها 

قبل از شروع ورزش باید حتما نرمش کنید تا به پاها و زانوهای شما آسیبی وارد نشود. برای این منظور به مدت ۵ دقیقه دوچرخه بزنید و سپس ورزش‌هایی که در زیر آموزش داده‌ایم را تمرین کنید.

۱- پاها را بلند کرده و صاف نگه دارید

• روی کمر دراز بکشید.

• پاها را صاف روی زمین بگذارید. سپس یکی از زانوها را خم کنید در حالیکه پای دیگر صاف روی زمین است.

• سپس پای خم شده را صاف بالا ببرید به طوری که پای روی زمین خم نشود.

• این کار را سه تا ۱۰ بار برای هر کدام از پاها تکرار کنید.

این تمرین سخت به تقویت زانوها کمک شایانی می‌کند.

۲- بلند کردن ران و پهلو از زمین

• روی کمر دراز بکشید.

• زانوها را خم کنید در حالیکه دست‌ها به موازات بدن روی زمین قرار دارند.

• ران و پهلوهای خود را از زمین بلند کنید. حواستان باشد که دست‌ها باید همچنین کف زمین باشند و کف پاهایتان هم کامل کاملا روی زمین قرار داشته باشند.

• به مدت چند ثانیه در این وضعیت باقی بمانید. این کار را ۳ تا ۱۰ بار تکرار کنید.

این تمرین برای تقویت زردپی پشت زانوها بسیار مفید است البته برای ران و کپل نیز تمرین مناسبی است. این تمرین سبب می‌شود تا حرکات زانو بازسازی شود و از آسیب‌دیدگی‌های بعدی پیشگیری شود.

۳- نشست و برخاست

• صاف بایستید.

• پای راست را جلو بگذارید. زانوی پای راست را خم کنید. زانوی پای چپ را را روی زمین بگذارید. دو وزنه یک اندازه در هر دو دست بگیرید تا تعادل بدن حفظ شود.

• در حالتی که کمر خود را صاف نگه داشته‌اید، بلند شده و بایستید تا به حالت اول باز گردید. در تمام مراحل بالا تنه باید کاملا صاف باشد.

• این کار را با پای چپ تکرار کنید.

• هر پا را در سه دوره ۱۰ تایی تکرار کنید.

• اگر خیلی اهل ورزش نیستید، این حرکات را بدون وزنه انجام دهید.

این تمرین برای تقویت ماهیچ‌های ران و کپل بسیار مفید است. ماهیچه‌های سرین را هم تقویت می‌کند.

۴- اسکات دیوار

• پشت به دیوار بایستید.

• دست‌ها را صاف به جلو بگیرید.

• در حالی که کمرتان به دیوار چسبیده و صاف و بدون قوز است، زانوهای خود را خم کنید و حالت نشسته به خود بگیرید.

• تا جایی که به زانوها فشار نیاید خم شوید.

• این حالت را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه حفظ کنید.

این تمرین سبب تحریک بخش داخلی و بیرون ران می‌شود و زانوها را تقویت می‌کند.

۵- بلند کردن ساق پا

• صاف بایستید.

• پاشنه‌ها را تا حد امکان بلند کنید. سپس روی زمین بگذارید.

• سه دوره ۱۰ تایی این حرکت را انجام دهید.

• این تمرین سبب تقویت زردپی پشت زانو و ماهیچه‌های چهارسر (در جلو ران) می‌شود.

 _____________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

درمان‌ خانگی زانو درد

۱- کمپرس سرد

چند تکه یخ را روی یک حوله نازک قرار دهید. حوله را تا کنید تا یخ‌ها بیرون نریزند. کمپرس را به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه روی قسمت آسیب دیده زانو بگذارید. این کار را دو تا سه بار در طول روز (تا زمانی که درد آرام شود) تکرار کنید.

۲- دمنوش زنجبیل

یک تکه کوچک زنجبیل تازه را رنده کنید. آن را درون قوری آب جوش بریزید و اجازه دهید به مدت ۱۰ دقیقه بجوشد. در صورت تمایل می‌توانید مقداری عسل و آبلیمو را به آن اضافه کنید و بنوشید. این دمنوش را ۲ تا ۳ بار در طول روز استفاده کنید. همچنین می توانید روغن زنجبیل را دو تا سه بار در طول روز روی زانوها ماساژ دهید.

۳- دمنوش زردچوبه

نصف قاشق چایخوری زنجبیل رنده شده و پودر زردچوبه را در یک فنجان آب درون شیرجوش بریزید. اجازه دهید به مدت ۱۰ دقیقه بجوشد. یک قاشق غذاخوری عسل به آن اضافه کنید و این دمنوش را دو بار در روز بنوشید. همچنین می‌توانید یک قاشق چایخوری پودر زردچوبه را در یک لیوان شیر داغ بریزید و با کمی عسل بنوشید.

۴- مصرف کلسيم

در بسياري از موارد درد مفصل به علت کمبود کلسيم است. با کاهش پيدا کردن ميزان کلسيم، استخوان ضعيف می‌شود. بنابراين لازم است برنامه غذايی مملو از کلسيم و ديگر مواد مغذی لازم اتخاذ کنيد.

 

 __________________________________________________________________________________________________

ساييدگی زانو يا آرتروز مفصل زانو

ساييدگی زانو یا آرتروز زانو چیست ؟ استئوآرتريت ،آرتروز يا ساييدگي مفاصل ، شايعترين نوع آرتريت(التهاب و آزردگي مفاصل ) است ، كه ميليونها انسان در سراسر جهان به آن مبتلا هستند.گرچه ساييدگي يا آرتروز هر مفصلي را مي تواند در گير كند ولي ساييدگي زانو و ساییدگی مفاصل دست،ران و ستون فقرات از همه شايعترند. ادامه مبحث در مورد ساييدگي يا آرتروز مفصل زانو مي باشد.

 _____________________________________________________________________________________________________

ساختمان مفصل زانو  ( آناتومي مفصل زانو )

مفصل زانو بزرگترين مفصل سينويال بدن است كه از به هم رسيدن  استخوانهاي ران(فمور) ، ساق (تبيا ) و كشكك (پتلا)  تشكيل مي شود.در انتهاي اين استخوانها ، ساختاري محكم و صاف وجود دارد كه به آن  غضروف هيالين مي گويند و باعث حركت راحت اين ساختمانها روي يكديگر مي شوند. دو غضروف ديگر به نامهاي منيسك داخلي و منيسك خارجي هم بين استخوانهاي ران وساق قرار دارند. چند عدد رباط (ليگامان) هم اين استخوانها را متصل به هم نگه مي دارند و مانع حركتهاي نابجاي آنها مي شوند از جمله ليگامان صليبي قدامي و ليگامان صليبي خلفي. ساختمانهاي ذكر شده توسط بافت محكمي به نام كپسول مفصلي در بر گرفته مي شوند.

 _____________________________________________________________________________________________________

علل و عوامل خطر ساز ساييدگی زانو

هر عاملي كه باعث آزردگي و تحليل رفتن غضروفهاي هيالين اتنهاي استخوانها شوند ، ارتروز را در مفصل ايجاد مي كنند. به تدريج كه بيماري پيشرفت مي كند ، غضروفها به طور كامل از بين می روند و استخوانها در تماس با يگديگر قرار مي گيرند.در لبه استخوانها هم زوائد استخوانی درست مي شود كه گاهی قابل لمس مي باشند.در ساييدگی زانو ، فضای مفصلي كاهش مي يابد و استخوانها به هم نزديك مي شوندو اين بر خلاف تصور بسياری از بيماران است كه گمان مي كنند بين استخوانهايشان  فاصله افتاده است.

۱-سن : با افزايش سن ، احتمال ابتلا به آرتروز يا ساييدگي مفاصل نيز افزايش مي يابد ، به طوري كه ۸۰% افراد بالاي ۵۵ سال درجاتي از آرتروز را نشان مي دهند.

۲-جنس: زنان بيشتر دچار آرتروز مفاصل مي شوند ، هر چند دليل اصلي آن مشخص نيست.

۳-اضافه وزن و چاقي: از يك طرف با اعمال فشار زياد به مفاصل تحمل كننده وزن(ران و زانو) زمينه را براي ابتلا به آرتروز فراهم مي كنند و از طرفي ديگر ،بافتهاي چربي پروتئينهايي را توليد مي كنند كه ممكن است باعث التهاب در بافتهاي اطراف مفصل و خود مفصل شوند.

۴-شغل: مشاغلي كه مستلزم  نشت و برخاست مكرر ، ايستادنهاي طولاني بدون تحرك كافي ، استفاده مكرر از پله و موارد مشابه باشند ، مي توانند زمينه را براي ابتلا به ساييدگي زانو فراهم كنند.

۵-ژنتيك: بعضي از افراد به دلايل ژنتيكي استعداد بيشتر يبراي ابتلا به آرتروز دارند.

۶-آسيبهاي مفصلي: آسيبهاي وارد شده به مفصل حين فعالييتهاي ورزشي يا تصادف مانند پارگي ليگامانهاي صليبي يا منيسكها  ممكن است باعث افزايش شانس ابتلا به ساييدگي زانو شوند. اين آسيبها ممكن است در گذشته  به مفصل وارد  شده باشند و بعد فراموش شوند.

۷- اشكالات بيو مكانيك : بعضي از اشكالات بيومكانيك مانند تفاوت واضح در طول پاها مي تواند مي تواند شانس آرتروز در مفصل ران  وزانو را افزايش دهد.

 _____________________________________________________________________________________________________

علائم و نشانه های ساييدگی زانو

ساييدگي زانو شروعي آهسته دارد و به تدريج پيشرفت مي كند و با اين علائم و نشانها خود را نشان مي دهد:

۱-درد : در شروع بيماری ساییدگی زانو یا آرتروز مفصل زانو درد خفيف است و هنگام راه رفتن  و بالا و پايين رفتن از پله  و ايستادن طولانی  ، احساس می شود و با استراحت از بين می رود. محل احساس درد معولا در قسمت داخلي زانو يعني جايي كه زانوها به هم نزديك هستند ، مي باشد. هر چند ممكن است در جلوي زانو يا قسمت خارجي زانو هم احساس شود.با پيشرفت بيماری، درد هنگام استراحت  هم آزاردهنده مي شود و نهايتا مي تواند با خواب بيمار هم تداخل نمايد.

۲-تندرس( حساسيت و درد با لمس):  در هنگام لمس ناحيه درگير درد ايجاد مي شود.

۳- خشكي و سفتي:معمولا صبحها بعد از برخاستن از خواب ، يا بعد از مدتي استراحت و بي حركتي مفصل ، موقع حركت دادن زانو ، احساس خشكي و سفتی می شود و مفصل زانو به آساني و رواني حركت نمي كند.

۴-كم شدن دامنه حركت مفصل: با پيشرفت آرتروز یا ساییدگی زانو بيمار قادر نخواهد بود زانو را به طور كامل خم وراست كند.

۵-احساس سايش يا ترق تروق دردناك  موقع خم وراست كردن زانو

۶- بر جستگي هاي استخواني : كه ممكن است اطراف مفصل لمس شوند.

۷-تغيير شكل زانوها: كه شايعترين آنها فاصله گرفتن زانوها از يكديگر( ژنو واروم) است.

۸-تغيير اگوي راه رفتن:ممكن است  با درگيري دو طرفه  و شديد زانوها ، راه رفتن اردك وار شود.( نوسان زياد تنه به چپ و راست موقع راه رفتن)

 _____________________________________________________________________________________________________

تشخيص ساييدگی زانو

تشخيص آرتروز زانو یا ساییدگی زانو با شرح حال و معاينه باليني است كه پزشك انجام مي دهد.گاهي پزشكان براي تاييد تشخيص و يا رد ساير علل درد مفصل ، از گرافي ساده ، آزمايش خون و در موارد پيچيده تر از ام آر آي استفاده مي كنند.

 _____________________________________________________________________________________________________

درمان ساييدگی زانو

در حال حاضر فرايند زمينه اي ساييدگی زانو ، قابل ترميم و برگشت نمي باشد، اما علائم  بيماري را مي توان به مقدار زيادي كنترل كرد و از پيشرفت آن جلوگيري به عمل آورد.

ورزش و كنترل وزن در مجموع مهمترين راه براي كنترل علائم ساييدگی مفصل زانو هستند. بيماران بايد در سبك زندگي خود نيز تغييراتي بدهند، به طور مثال، از دو زانو ، چهار زانو و سر دو پا نشستن خوداري كنند و به جاي آن از صندلي استفاده كنند. استفاده از پله را محدود كنند و در صورت امكان از توالت فرنگی استفاده كنند.گاهي لازم است از عصا  كمك بگيرند، يا از كفی و يا زانوبندهای ويژه استفاده كنند.

دارو:

۱-استامينوفن:

اين دارو براي كنترل دردهاي ملايم تا متوسط در اثر ساییدگی زانو یا آرتروز مفصل زانو مفيد باشد . مصرف زياد آن مي تواند آسيب كبدی ايجاد كند.

۲-داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي:

دارهايي مانند ديكلوفناك ، بروفن و ناپروكسن از اين دسته هستند كه در كنترل درد و التهاب در اثر ساییدگی زانو یا آرتروز زانو مفيد هستند. اين داروها عوارض زيادي از جمله عوارض گوارشي ، قلبي و كليوي دارند و لذا مصرف آنها بايد به توصيه و زير نظر پزشك باشد.

۳-دولوگزتين:

نشان داده شده است كه اين دارو در كنترل درد آرتروز زانو یا ساییدگی زانو مي تواند مفيد باشد.

 _____________________________________________________________________________________________________

فيزيوتراپی  و آب درمانی ( ورزش در آب)

هدف آن تقويت عضلات اطراف زانو ، افزايش دامنه حركت و كاهش درد  است. در مواردی كه به دليل درد زياد ورزش در خشكی قابل تحمل نباشد ، آب درمانی مي تواند جايگزين مناسبی باشد.

 _____________________________________________________________________________________________________

كاردرمانی

مي تواند بيمار را در انجام درست فعاليتهاي شغلی ، روزمره و تفزيحی كمك كند.

 _____________________________________________________________________________________________________

تائچي و يوگا

مطالعاتي كارايی آنها را در كاهش درد و بهبود عملكرد ثابت كرده است( به شرط آنكه زير نظر مربی آگاه و آموزش ديده انجام شود).

 _____________________________________________________________________________________________________

تزريق كورتيكو استروئيد در زانو:

مي تواند در كنترل درد كمك زيادي كند، خصوصا زماني كه التهاب هم وجود دارد.

 _____________________________________________________________________________________________________

تزريق مواد لوبريكان

تزريق هيالورونيك اسيد در مفصل مي تواند كمك كننده باشد هر چند پاره اي از مطالعات اثر آن را در حد دارونما مي دانند.

 _____________________________________________________________________________________________________

جراحي

بعنوان آخرين درمان ساییدگی زانو و در صورت شكست درمانهاي ديگر به كار می رود .

 _____________________________________________________________________________________________________

درمانهای مكمل:

طب سوزني: در كاهش درد ارتروز زانو مي توتند كمك كننده باشد

مكملهاي غضروف ساز:نتايج مطالعات در خصوص كارايي آنها متفاوت مي باشد و اغلب مطالعات اثراتي در حد دارو نما گزارش كردهاند. اين مكملها روي سطح قند خون اثر سوئی نارند ولي ممكن است با بعضي داروها از جمله وارفارين تداخل نمايند.

عصاره غير صابونی شده آووكادو و سويا: مي تواند در كند كردن سير بيماري ساییدگی زانو مفيد باشد.

در بعضي مراكز از ازن تراپي ، پي آر پي  و شاك ويو تراپی  هم  استفاده  مي شود.