جراحی ماستکتومی یا برداشتن پستان

مقدمه

ماستکتومی (Mastectomy) نوعی جراحی برای برداشتن کامل یا جزئی پستان است که معمولاً به عنوان بخشی از درمان سرطان سینه یا در برخی موارد به عنوان روشی پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری استفاده می‌شود. این جراحی ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود، از جمله درمان سرطان، جلوگیری از گسترش بیماری یا کاهش خطر ابتلا به سرطان در افرادی که دارای سابقه خانوادگی قوی یا جهش‌های ژنتیکی مستعدکننده هستند.

در این مقاله، به بررسی کامل انواع جراحی ماستکتومی، مراحل آماده‌سازی، مراقبت‌های بعد از عمل، خطرات و مزایای آن می‌پردازیم.

_____________________________________________________________________________________

ماستکتومی چیست؟

ماستکتومی به معنای برداشتن بافت پستان از بدن است. این جراحی معمولاً برای درمان سرطان سینه یا جلوگیری از آن در بیمارانی که در معرض خطر بالای ابتلا به این بیماری هستند، انجام می‌شود. بسته به شرایط بیمار و نوع سرطان، پزشکان ممکن است پیشنهاد دهند که یکی از چندین نوع ماستکتومی انجام شود.

_____________________________________________________________________________________

انواع ماستکتومی

ماستکتومی چندین نوع دارد که بسته به مرحله سرطان و نیاز بیمار توسط پزشک انتخاب می‌شود:

1. ماستکتومی ساده یا کامل (Simple or Total Mastectomy)
   در این روش، تمام بافت پستان برداشته می‌شود، اما غدد لنفاوی زیر بغل دست‌نخورده باقی می‌مانند. این روش برای بیمارانی که سرطان سینه در مراحل ابتدایی تشخیص داده شده یا برای پیشگیری از سرطان، انجام می‌شود.

2. ماستکتومی رادیکال تعدیل‌یافته (Modified Radical Mastectomy)
   این نوع ماستکتومی شامل برداشتن کل پستان به همراه برخی از غدد لنفاوی زیر بغل است. این روش معمولاً در مواقعی که سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته است، پیشنهاد می‌شود.

3. ماستکتومی رادیکال (Radical Mastectomy)
   در این روش، پستان، غدد لنفاوی زیر بغل و حتی عضلات دیواره قفسه سینه برداشته می‌شوند. این نوع جراحی در گذشته رایج‌تر بود، اما امروزه فقط در موارد پیشرفته و شدید سرطان سینه که به عضلات قفسه سینه نیز گسترش یافته است، انجام می‌شود.

4. ماستکتومی جزئی (Partial Mastectomy)
   در این روش، تنها بخشی از پستان که شامل تومور و مقداری از بافت سالم اطراف آن است، برداشته می‌شود. ماستکتومی جزئی معمولاً به همراه پرتودرمانی انجام می‌شود.

5. ماستکتومی حفاظتی پوست (Skin-Sparing Mastectomy)
   در این روش، بافت پستان برداشته می‌شود اما پوست پستان حفظ می‌شود. این روش به بیمارانی که قصد بازسازی پستان دارند، این امکان را می‌دهد تا نتایج طبیعی‌تر و زیبایی بیشتری پس از جراحی به دست آورند.

6. ماستکتومی پیشگیرانه یا پروفیلاکتیک (Prophylactic Mastectomy)
   این جراحی برای افرادی انجام می‌شود که به شدت در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند، مثلاً افرادی که دارای جهش‌های ژنتیکی BRCA1 یا BRCA2 هستند. در این روش، پستان‌ها پیش از بروز سرطان برداشته می‌شوند تا احتمال ابتلا به سرطان به حداقل برسد.

_____________________________________________________________________________________

دلایل انجام ماستکتومی

ماستکتومی به عنوان بخشی از درمان یا پیشگیری سرطان سینه به کار می‌رود. دلایل اصلی انجام این جراحی عبارت‌اند از:

1. درمان سرطان سینه:
   در بسیاری از موارد، ماستکتومی برای حذف تومورهای سرطانی انجام می‌شود. بسته به مرحله سرطان و میزان گسترش آن، ممکن است تنها یک پستان یا هر دو پستان برداشته شود.

2. پیشگیری از سرطان (پروفیلاکسی):
   افرادی که دارای سابقه خانوادگی قوی سرطان سینه یا جهش‌های ژنتیکی مرتبط با سرطان هستند، ممکن است برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه ماستکتومی پیشگیرانه را انتخاب کنند.

3. عدم موفقیت درمان‌های محافظه‌کارانه:
   اگر درمان‌های محافظه‌کارانه مانند لامپکتومی یا پرتودرمانی موفقیت‌آمیز نباشند یا سرطان به نواحی دیگر گسترش یابد، پزشکان ممکن است ماستکتومی را پیشنهاد دهند.

4. سرطان‌های چندگانه در یک پستان:
   اگر تومورهای سرطانی در نقاط مختلف یک پستان وجود داشته باشند، ماستکتومی ممکن است به عنوان بهترین راه حل انتخاب شود.

_____________________________________________________________________________________

مراحل آماده‌سازی برای جراحی ماستکتومی

آماده‌سازی برای جراحی ماستکتومی شامل مراحل مختلفی است که باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. این مراحل به شرح زیر است:

1. مشاوره با پزشک:
   پزشک تمامی گزینه‌های جراحی را بررسی کرده و با توجه به شرایط بیمار بهترین روش را انتخاب می‌کند. بیمار باید تمامی سؤالات خود را در این جلسات مطرح کند.

2. آزمایش‌های پزشکی:
   انجام آزمایش‌های قبل از عمل، از جمله آزمایش خون و تصویر‌برداری از پستان برای ارزیابی دقیق‌تر شرایط بیمار لازم است.

3. برنامه‌ریزی برای بازسازی پستان:
   اگر بیمار قصد بازسازی پستان پس از ماستکتومی را داشته باشد، باید این مسئله را با جراح پلاستیک در میان بگذارد تا بهترین روش و زمان‌بندی برای بازسازی تعیین شود.

4. آمادگی روانی:
   جراحی ماستکتومی به دلیل تأثیرات جسمی و روانی که بر بیماران دارد، نیازمند آمادگی ذهنی و عاطفی است. در برخی موارد مشاوره با روانشناس می‌تواند به بیمار کمک کند تا با تغییرات ناشی از جراحی کنار بیاید.

_____________________________________________________________________________________

مراقبت‌های بعد از ماستکتومی

پس از جراحی ماستکتومی، بیمار نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد تا بهبودی سریع‌تر و بهتری داشته باشد. مهم‌ترین نکات مراقبتی عبارتند از:

1. کنترل درد و مصرف دارو:
   پزشک برای کنترل درد بعد از جراحی، داروهای مسکن تجویز می‌کند. مصرف این داروها باید دقیقاً طبق دستور پزشک باشد.

2. مراقبت از زخم‌ها:
   زخم‌های حاصل از جراحی باید تمیز و خشک نگه داشته شوند. پزشک ممکن است برای جلوگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

3. گن‌های فشاری:
   استفاده از گن‌های مخصوص که به کاهش ورم و جلوگیری از تجمع مایعات کمک می‌کنند، بعد از جراحی ضروری است.

4. مراجعه به پزشک برای پیگیری:
   پس از جراحی، بیمار باید به صورت منظم به پزشک مراجعه کند تا وضعیت بهبود و احتمال عوارض مورد ارزیابی قرار گیرد.

_____________________________________________________________________________________

عوارض و خطرات ماستکتومی

همانند هر جراحی دیگری، ماستکتومی نیز با برخی عوارض و خطرات همراه است. برخی از این عوارض عبارتند از:

• عفونت زخم: احتمال بروز عفونت پس از هر جراحی وجود دارد. علائمی مانند قرمزی، درد شدید و ترشحات غیرطبیعی از زخم می‌تواند نشان‌دهنده عفونت باشد.

• خونریزی یا تجمع مایعات: در برخی موارد، مایعات در ناحیه جراحی شده جمع می‌شوند و ممکن است نیاز به تخلیه این مایعات توسط پزشک باشد.

• از دست دادن حس در ناحیه پستان: به دلیل برداشتن اعصاب حسی، بیمار ممکن است در ناحیه پستان و اطراف آن حس خود را از دست بدهد.

• تشکیل لخته‌های خونی: برخی بیماران ممکن است پس از جراحی دچار لخته‌های خونی در پاها شوند که می‌تواند خطرناک باشد.

_____________________________________________________________________________________

نتیجه‌گیری

ماستکتومی یکی از روش‌های مؤثر و حیاتی در درمان و پیشگیری از سرطان سینه است. انتخاب نوع ماستکتومی به عواملی همچون مرحله سرطان، سلامت عمومی بیمار و ترجیحات شخصی بستگی دارد. موفقیت جراحی و بهبودی کامل نیازمند مشاوره دقیق با پزشک متخصص، رعایت مراقبت‌های پس از عمل و پیگیری منظم است.

_____________________________________________________________________________________

سوالات متداول در مورد جراحی ماستکتومی یا برداشتن پستان

1. جراحی ماستکتومی چیست و چه زمانی توصیه می‌شود؟

• پاسخ: ماستکتومی، یا برداشتن پستان، نوعی جراحی است که برای برداشتن یک یا هر دو پستان به منظور درمان یا پیشگیری از سرطان سینه انجام می‌شود. این جراحی اغلب زمانی توصیه می‌شود که سرطان در یک مرحله پیشرفته باشد، یا بیمار به دلیل عوامل ژنتیکی مانند جهش ژن‌های BRCA1 یا BRCA2 در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان باشد. همچنین اگر سرطان با روش‌های کمتر تهاجمی قابل کنترل نباشد، ماستکتومی گزینه‌ای مؤثر است.

2. انواع مختلف ماستکتومی چیستند؟

• پاسخ: ماستکتومی انواع مختلفی دارد که بسته به نوع و پیشرفت سرطان، جراح ممکن است یکی از آن‌ها را توصیه کند:

  • ماستکتومی ساده (کامل): در این روش، کل بافت پستان برداشته می‌شود، اما غدد لنفاوی و عضلات زیرین حفظ می‌شوند.

  • ماستکتومی رادیکال اصلاح‌شده: در این روش علاوه بر بافت پستان، غدد لنفاوی زیر بغل نیز برداشته می‌شوند.

  • ماستکتومی رادیکال: در این روش که کمتر رایج است، کل بافت پستان، غدد لنفاوی و حتی برخی عضلات زیرین برداشته می‌شوند.

  • ماستکتومی محافظت‌کننده از پوست یا نوک پستان: در این روش بافت پستان برداشته می‌شود اما پوست یا نوک پستان حفظ می‌شود و معمولاً برای افرادی که به بازسازی پستان علاقه دارند، مناسب است.

3. دوره بهبودی پس از ماستکتومی چگونه است و چه عوارضی ممکن است به همراه داشته باشد؟

• پاسخ: دوره بهبودی پس از ماستکتومی معمولاً بین 4 تا 6 هفته طول می‌کشد، اما زمان دقیق بستگی به نوع جراحی و وضعیت کلی بیمار دارد. در این مدت، بیمار باید از فعالیت‌های شدید خودداری کرده و از دستورالعمل‌های پزشکی پیروی کند. عوارض احتمالی ماستکتومی شامل درد، تورم، عفونت، محدودیت حرکت در بازو و دست، و تجمع مایعات زیر پوست (سروما) است. برخی بیماران ممکن است با مشکلاتی مانند تغییر حس در ناحیه پستان نیز مواجه شوند.